جامعه شناسی صنعتی، جلد ۱، شماره ۲، صفحات ۱۹۵-۲۱۳
عنوان فارسی رابطه شاخص‌های کلان اقتصادی – اجتماعی و حوادث ناشی از کار در ایران در دوره ۱۳۷۶-۱۴۰۱
چکیده فارسی مقاله چکیده مبسوط
مقدمه: در جامعه صنعتی، جهت بهبود بهره وری، فرایند کار به کارخانه ها منتقل گردید و کارگران در تعامل با هم و فناوری به فعالیت پرداختند. اما به زودی، حوادث ناشی از کار به یکی از نگرانی مهم در کارخانه ها تبدیل شد. حوادث ناشی از کار سالانه باعث مرگ یا مصدومیت میلیون ها کارگر در سراسر جهان می شوند و 4% تولید ناخالص را از بین می برند. حوادث ناشی از کار به دلیل آسیب جسمی و روانی به کارگران، کاهش بهره وری، اثر منفی بر ثبات و بهزیستی جامعه، یک مسئله حاد اجتماعی است. در ایران نیز حوادث ناشی از کار به طور گسترده رو به افزایش است اما از چشم انداز جامعه شناختی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. هدف پژوهش حاضر این است که حوادث ناشی از کار را در ایران برحسبِ شاخص­های کلان اقتصادی- اجتماعی، یررسی کند.
روش: پژوهش حاضر از نوع کمی- طولی است که به روش سری زمانی انجام شده و رابطه متغیرها را در دوره 1401-1376 مد نظر قرار داده است. جهت سنجش حوادث ناشی از کار از آمار تعداد حوادث ثبت شده استفاده شد. به علاوه، جهت سنجش شاخص های اقتصادی اجتماعی از مشارکت نیروی کار زنان، جمعیت شهری، نرخ باسوادی، تورم، مشارکت نیروی کار، و سرانه تولید ناخالص داخلی بهره گیری شد. داده­های مورد نیاز از سازمان تامین اجتماعی، مرکز آمار ایران، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بانک مرکزی و بانک جهانی، جمع­آوری شدند. برای بررسی رابطه کوتاه­مدت و بلندمدت، از الگوی خودرگرسیونی با وقفه­های توزیعی در نرم افزار مایکروفیت 5 استفاده گردید.
یافته‌ها: براساس نتایج حاصل از تحقیق، در دوره بلند مدت، رابطه منفی و معناداری بین جمعیت شهری (005/0, Prob. = 85/4-T-Ratio = ) و نرخ تورم (003/0, Prob. = 53/5 -T-Ratio = ) با حوادث ناشی از کار وجود دارد. به علاوه، یافته ها نشان می دهند، رابطه مثبت و معناداری بین سرانه تولید ناخالص داخلی (000/0, Prob. = 2/15T-Ratio =)، نرخ باسوادی (001/0, Prob. = 57/6T-Ratio = )، و مشارکت نیروی کار (023/0, Prob. = 23/3T-Ratio = ) با حوادث ناشی از کار وجود دارد. به علاوه، براساس یافته های تحقیق، نرخ مشارکت نیروی کار زنان رابطه معناداری با حوادث ناشی از کار ندارد (130/0, Prob. = 81/1-T-Ratio = ).
نتیجه ­گیری: با استناد به یافته های تحقیق، نتیجه گیری پژوهش حاضر این است که حوادث ناشی از کار در سطح کلان، متاثر از برخی شاخص­های اقتصادی- اجتماعی است. این امر به این معناست که با شناخت سازوکار روابط آنها می توان نسبت به کاهش حوادث ناشی از کار و پیامدهای ناگوار آن در ایران، اقدام نمود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله حوادث ناشی از کار،تولید ناخالص داخلی،مشارکت نیروی کار،تورم،باسوادی،
عنوان انگلیسی Relationship Between Macro Socioeconomic Indicators and Occupational Accidents in Iran during 1997-2022: A Time-Series Study
چکیده انگلیسی مقاله Extended Abstract
Introduction: In industrial society, the work process was transferred to factories in order to improve productivity. Employees, interacting with each other and with technology, began to work. However, work-related accidents soon became one of the major concerns in factories. Work-related accidents cause death or injury to millions of workers all over the world annually and destroy 4% of Gross National Production (GDP). Work-related accidents pose a serious social problem due to physical and mental harm to workers, reduction in productivity, and negative impact on the stability and well-being of society. In Iran, work-related accidents are increasing rapidly, but they have not been given much attention especially from a sociological point of view. The aim of the present study is to examine work-related accidents in Iran in terms of macro socioeconomic indicators.
Method: This study employs a quantitative longitudinal approach, utilizing time-series methodology to examine the relationship between variables from 1997 to 2022. The number of recorded accidents was used as the measure of work-related accidents. In addition, female labor force participation, urban population, literacy rate, inflation, labor force participation, and GDP per capita were used to measure the socio-economic indicators. The required data were collected from the Social Security Organization (SSO), the Statistical Center of Iran (SCI), the Ministry of Cooperatives, Labor and Social Welfare (MCLSW), the Central Bank of Islamic Republic of Iran (CBI), and the World Bank (WB). To investigate both short-term and long-term relationships, the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model was implemented utilizing Microfit software version 5.
Findings: According to the results of the research, in the long-term period, there is a negative and significant relationship between urban population (T-Ratio = - 4.85, Prob.= .005) and inflation rate (T-Ratio = - 5.53, Prob.= .003), and work-related accidents. On the other hand, the findings indicate that GDP per capita (T-Ratio = 15.2, Prob.= .000), literacy rate (T-Ratio = 6.57, Prob.= .001), and labor force participation (T-Ratio = 3.23, Prob.= .023) have a positive and significant relationship with work-related accidents. Additionally, based on the research findings, female labor force participation rate does not have a significant relationship with work-related accidents (T-Ratio= -1.81, Prob.= .130).
Conclusion: Based on the research findings, the conclusion of the present study is that work-related accidents at the macro level are affected by some socio-economic indicators. This means that understanding the mechanism of the relationships between variables can help reduce the work-related accidents and their harmful consequences in Iran.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله حوادث ناشی از کار,تولید ناخالص داخلی,مشارکت نیروی کار,تورم,باسوادی
نویسندگان مقاله حمید صداقت |
وزارت آموزش و پرورش، استان فارس، شیراز، ایران

بیژن خواجه نوری |
بخش جامعه شناسی و برنامه ریزی اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

شهره گلخنی |
اداره کل تعاون کار و رفاه اجتماعی، شیراز، ایران

نشانی اینترنتی https://jis.yu.ac.ir/article_728718_f801f78e61e3255b6926aa0827896d83.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات