تحقیقات جنگلهای زاگرس، جلد ۴، شماره ۱، صفحات ۱-۱۵
عنوان فارسی پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی در عرصه‌های جنگلی شمال غرب استان فارس
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: عوامل محیطی مختلفی بر بروز، نحوه گسترش و کنترل‌پذیری در آتش‌سوزی‌های جنگل اثرگذار هستند. با شناخت این عوامل و به کارگیری آنها در ترسیم نقشه‌های پهنه‌بندی خطر وقوع آتش‌سوزی، ابزار مناسبی جهت مدیریت، پیشگیری، مقابله و کاهش خسارت‌های حاصل از آتش‌سوزی‌ها در اختیار متولیان منابع طبیعی قرار می‌گیرد. در این تحقیق، نقشه‌های پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی بر پایه دامنه‌ای از عوامل محیطی در عرصه‌های جنگلی شهرستان‌های ممسنی و رستم در شمال غرب استان فارس با مساحت 7/2188 کیلومتر مربع به ‌دست آمد.
مواد و روش‌ها: عوامل محیطی متعددی در این بررسی مانند ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب، فاصله از جاده، فاصله از مناطق مسکونی، فاصله از زمین‌های کشاورزی، متوسط دمای سالانه، متوسط بارش سالانه و کاربری اراضی مورد استفاده قرارگرفت. بعد از جمع‌آوری داده‌ها از منابع مختلف، جهت هم مقیاس‌شدن، با استفاده از توابع عضویت فازی، معیارها استاندارد شدند. از آنجا که عوامل مختلف به یک نسبت در وقوع آتش‌سوزی نقش ندارند، از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی به‌ منظور وزن‌دهی به معیارها و اولویت‌بندی آنها استفاده ‌شد. جهت انجام این کار، پرسشنامه‌ای تهیه و امتیازدهی معیارها توسط کارشناسان انجام گرفت. تمامی معیارهای وزن‌دار شده، با روش ترکیب خطی وزنی هم‌پوشانی شدند. برای به دست آوردن وزن معیارها، داده‌های حاصل از پرسشنامه‌ها استخراج شد و در نرم افزار Expert Choice مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. معیارهای مورد نظر نیز بصورت نقشه و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی در محیط نرم افزارهای ArcMap تهیه گردید. در نهایت نقشه پهنه‌بندی خطر آتش‌سوزی در پنج پهنه خطر خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم تهیه شد.
یافته‌ها: نتایج ارزیابی نشان داد که پهنه‌های آتش‌گرفته در منطقه مورد مطالعه نشان‌دهنده تطابق بالای مدل اجرا شده با وضع موجود است. سه عامل اصلی آتش‌سوزی در این منطقه از بین عوامل مورد مطالعه به ترتیب فاصله از زمین‌های کشاورزی، فاصله از جاده و فاصله از مناطق مسکونی با وزن‌های نسبی 254/0، 197/0 و 178/0 بوده است. طبق نتایج به‌ دست آمده بیشترین آتش‌سوزی‌ها در طبقات ارتفاعی 1500-1900، در طبقات شیب 0-10 درصد رخ داده است. با افزایش شیب میزان آتش‌سوزی کاهش یافته است. همچنین جهات جنوبی مستعد آتش‌سوزی بودند.
نتیجه‌گیری: به طور کلی می‌توان گفت که بیشتر آتش‌سوزی‌ها در مناطقی اتفاق افتاده‌اند که دسترسی انسان به آن مناطق بیشتر و راحت‌تر بوده است و عوامل دیگر اهمیت کمتری داشته‌اند. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از پهنه‌بندی آتش‌سوزی می‌تواند به مدیران در جهت پیشگیری از آتش در مناطق مختلف جنگلی کمک نماید.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله آتش‌سوزی جنگل، ترکیب خطی وزنی فرآیند، تحلیل سلسله مراتبی، منطق فازی.
عنوان انگلیسی Zoning of fire risk, using AHP and WLC models; the case of forest Zones in Mamasani and Rostam, Fars
چکیده انگلیسی مقاله Background and purpose: Various factors affect the occurrence, spread, and controllability of forest fires. A hazard fire zones map can be obtained by knowing the important influencing factors. This map shows fire severity in different zones and stages which provides a suitable tool for managing, preventing, and reducing the damages caused by fires to the natural resources manager. This study aims to prepare fire hazard severity zones based on the range of these environmental factors in the forest areas of Mamsani and Rostam counties in the northwest of Fars province with an area of 2188.7 square kilometers.
Materials and methods: The environmental criteria that were used in this study include elevation, slope, slope direction, distance from the road, distance from residential areas, distance from agricultural lands, average annual temperature, average annual precipitation, and land use. After collecting data from different sources, the fuzzy concept was applied to standardize the criteria by using different fuzzy membership functions. A hierarchical analysis process (AHP) was used to weight the criteria and prioritize them. For this purpose, a questionnaire was prepared, and criteria were scored by experts. All the weighted criteria were overlayed by weighted linear combination method (WLC). To obtain the weights of the criteria, the data obtained from the questionnaires were extracted and analyzed in the Expert Choice software. Each of the selected criteria was also prepared as a map using the geographic information system (GIS) in the ArcMap software environment. Finally, the fire severity risk map was prepared in five categories of very high, high, medium, low, and very low fire severity zones.
Findings: The results show that the burned areas show a high compliance of the implemented model with the existing situation. Among the studied factors, the three main factors of fire in this area are distance from agricultural land, distance from road and distance from residential areas with relative weights of 0.254, 0.1971 and 0.1786 respectively. The results showed that the most fires occurred in the 1500-1900 elevation class and 0-10% slope class. As the slope increases, the rate of fire has decreased. Also, the southern aspect has been prone to fire.
Conclusions: So, it can be concluded that most fires have occurred in areas where human access to those areas is more and easier and other factors are less important. Also, the results of this research showed that forest fire risk zone mapping can help managers prevent fire in different forest areas.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Analytic Hierarchy Process, Forest fire, Fuzzy logic, Weighted linear combination
نویسندگان مقاله علیرضا مسعودی جم | Alireza Masoody Jam
وزارت علوم تحقیقات و فناوری

علیرضا صالحی | Alireza Salehi
وزارت علوم تحقیقات و فناوری

محمدرضا میرزایی | MohammadReza Mirzaei
وزارت علوم تحقیقات و فناوری

سهراب الوانی نژ اد | Sohrab Alvani Nejad
وزارت علوم تحقیقات و فناوری

نشانی اینترنتی http://yujs.yu.ac.ir/jzfr/browse.php?a_code=A-10-31-2&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات