پژوهش های بذر ایران، جلد ۸، شماره ۲، صفحات ۱-۱۹
عنوان فارسی بررسی تاثیر کاربرد عناصر روی و بور بر گیاه مادری در شرایط تنش گرما بر سلامت غشا سلولی بذر تولیدی و کیفیت فیزیولوژیک گیاهچه گندم
چکیده فارسی مقاله مقدمه: گندم برای رشد و نمو به عناصر غذایی مختلف نیاز دارد. کمبود عناصر مشکلی است که در هر شرایطی ممکن است رخ دهد و در صورتی که این کمبود با وقوع تنش­های محیطی هم‌زمان شود اثرات تنش را تشدید می کنند. کیفیت بذر تولیدی و گیاهچه حاصل از آن، متأثر از تنش­های محیطی حادث شده بر گیاه مادری است. کاهش کیفیت بذر سبب کاهش قدرت بذر و نهایتاً کیفیت گیاهچه تولیدی است لذا، موجب زیان اقتصادی در فرآیند انبارداری و کشت و تکثیر خواهد شد. از یک سو، تأمین عناصر در حد مطلوب می‌تواند اثرات سایر تنش‌های محیطی را کاهش دهد و از سویی دیگر، پایین بودن ارزش تغذیه‌ای بذرها به‌دلیل ناکافی بودن برخی عناصر مهم موجود در آن‌ها موجب بروز بیماری‌های مختلف و در نتیجه پایین آمدن سطح بهداشت و سلامت جامعه است. بنابراین تأمین عناصر مهم و مؤثر نظیر روی و بور در عملکرد کمی و کیفی به‌ویژه در مناطقی که خاک به دلایلی نمی‌تواند نیاز گیاه را تأمین کند، راهکاری مناسب برای بهبود کیفیت بذر و گیاهچه و وضعیت تغذیه و بهداشت جامعه خواهد بود. با توجه‌ به اینکه در بخش قابل توجهی از مناطق تولید کننده گندم کشور مراحل نمو بذر با گرمای انتهای فصل مواجه می‌شود، بنابراین در تحقیق حاضر به بررسی تأثیر تنش گرما و تغذیه گیاه مادری با عناصر ریزمغذی روی و بور بر زوال بذر و کیفیت فیزیولوژیک گیاهچه گندم پرداخته شد. مواد و روش‌ها: در یک آزمایش مزرعه­ای بذور گندم در دو تاریخ کاشت مناسب (30 آبان ماه) و تأخیری (15 دی ماه) برای اعمال تنش گرمای انتهای فصل در مرحله نمو بذر، در شهرستان رامهرمز با سه تکرار کشت شدند. تغذیه گیاه مادری با عناصر روی و بور در سه سطح (عدم استفاده، کاربرد روی و کاربرد بور) بصورت محلول پاشی اعمال شد. بذور بعد از برداشت به آزمایشگاه منتقل و سلامت غشا سلول‌های بذر توسط آزمون هدایت الکتریکی به‌عنوان شاخصی از زوال‌پذیری بررسی شد. همچنین بخش دیگری از بذرها نیز برای بررسی کیفیت بذر و گیاهچه در گلخانه به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلدان کشت و ارزیابی شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که مواجه شدن نمو بذر با تنش گرما سبب کاهش کیفیت بذر و همچنین گیاهچه‌های حاصل از آن شد. به‌طوری که غشا سلولی در بذر تولید شده در شرایط تنش گرما دچار آسیب شده و هدایت الکتریکی آنها 19% افزایش یافت. همچنین این بذرها در مواجه با تیمار فرسودگی، حساسیت بیشتری نشان دادند. درصد ظهور گیاهچه در بذرهای تنش دیده 66/21% کاهش یافت. همچنین تنش گرما شاخص­های کیفیت گیاهچه نظیر میزان کلروفیل، وزن خشک بخش هوایی و ریشه را کاهش داد. استفاده از عناصر روی و بور بر گیاه مادری سبب شد تا علاوه بر بهبود کیفیت بذر و گیاهچه در شرایط عدم تنش، از اثرات بد تنش گرما بر کیفیت بذر و گیاهچه نیز کاسته شود. همبستگی منفی و معنی‌داری بین هدایت الکتریکی بذر و پارامترهای کیفی وجود داشت. لذا استفاده از این آزمون برای تعیین کیفیت بذر به‌ویژه بذرهای تولید شده در شرایط تنش گرمای انتهای فصل، قابل توصیه است. نتیجه‌گیری: با توجه به اثرات منفی گرما طی نمو بذر بر کیفیت بذر تولید شده، تاریخ کاشت حتی الامکان به گونه‌ای تنظیم شود که نمو بذر با تنش گرمای انتهای فصل مواجه نشود. نظر به اثرات مفید کاربرد روی و بور در گیاه مادری بر بسیاری از صفات مرتبط با کیفیت بذر و گیاهچه، مصرف آنها بویژه روی در شرایط خاکهای دچار کمبود و یا احتمال وقوع تنش گرمای آخر فصل قابل توصیه است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله بنیه، فرسودگی بذر، تغذیه گیاه، تنش، نمو بذر
عنوان انگلیسی Effect of zinc and boron application on mother plant under heat stress on seed cell membrane integrity and physiological quality of wheat seedling
چکیده انگلیسی مقاله Introduction: Wheat needs a variety of nutrients to grow. Deficiency of elements is a problem that may occurs in many situations, and if this deficiency coincides with the occurrence of environmental stresses, they will exacerbate the effects of stress. In one hand, providing sufficient elements can alleviate the effects of other environmental stresses. The quality of the seed and seedling obtained from it is affected by the environmental stresses on the mother plant. Reducing the quality of seed reduces the vigor of seed and ultimately the quality of seedling, so it will cause economic losses in the process of storage and cultivation and reproduction. On the other hand, the low nutritional value of the seeds due to the insufficiency of some important elements in them causes various diseases and as a result, the level of health of the society decreases. Therefore, providing important and effective elements such as zinc and boron, especially in areas where the soil for some reason cannot meet the needs of the plant will be a good solution to improve seed and seedling quality and nutrition and community health. Material and Methods: In a field experiment, wheat seeds were planted on two suitable planting dates (November 30) and late (January 15) to apply late-season heat stress on the seed development stage with three replications in Ramhormoz, Iran. Nutrition of mother plants with zinc and boron elements at three levels (non-use, application of zinc and boron) was applied as foliar application. After harvest, the seeds were transferred to the laboratory, some part of them subjected to accelerated aging and after that the membrane integrity of the seed cells was assessed by the electrical conductivity test as an indicator of deterioration. Another part of the seeds was planted as a factorial pot experiment based of RCBD with three replications to evaluate quality of seeds and seedlings in the greenhouse. Results: The results showed that exposure the seed development with heat stress reduced seed quality as well as seedlings. As the cell membrane in the seeds produced under heat stress conditions was weak and their electrical conductivity was increased by 19%. Also these seeds had more sensitivity to deterioration. The percentage of seedling emergence in stressed seeds decreased by 21.66%. Heat stress also reduced seedling quality indices such as chlorophyll content, shoot dry weight, and root dry weight. The use of zinc and boron on the parent plant caused that in addition to improving the quality of seeds and seedlings in the normal conditions, the negative effects of heat stress on seed and seedling quality were reduced. There was a significant negative correlation between seed electrical conductivity test and qualitative parameters. Therefore, the use of this test is recommended to determine the quality of seeds, especially seeds produced under late-season heat stress conditions. Conclusion: Planting dates should be adjusted as much as possible so that seed development stage does not exposure to late-season heat stress. Due to the beneficial effects of using zinc and boron in the mother plant on many traits related to the quality of seeds and seedlings, their use, especially zinc in soils with deficiency or the possibility of heat stress at the end of the season is recommended.  
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله plant nutrition, stress, seed development, seed deterioration, vigor
نویسندگان مقاله بهزاد نوری فعلی | Behzad Nouri Feli
Faculty of Agriculture, Lorestan University
دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

حمیدرضا عیسوند | Hamid Reza Eisvand
Faculty of Agriculture, Lorestan University
دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

ناصر اکبری | Naser Akbari
Faculty of Agriculture, Lorestan University
دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

داریوش گودرزی | Dariush Goodarzi
Faculty of Agriculture, Lorestan University
دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

نشانی اینترنتی http://yujs.yu.ac.ir/jisr/browse.php?a_code=A-10-409-2&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده فیزیولوژی بذر
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات